طرح پژوهشی « مطالعه تطبیقی الگوی ارزیابی پژوهش در کشورهای توسعه یافته آمریکای شمالی و ایران» طی قراردادی بین دانشگاه تهران و مرکز مطالعات و همکاریهای علمی بینالمللی به سرپرستی خانم دکتر فاطمه نصراللهینیا انجام شده است.
در این پژوهش تحلیلی ، الگوی ارزیابی پژوهش در کشورهای توسعهیافته آمریکای شمالی با ساختار سیاستگذاری پژوهشی در ایران مورد بررسی تطبیقی قرار گرفت. این تحقیق با بهرهگیری از روش تحلیل محتوای استقرایی و رویکرد کیفی، به دنبال شناسایی مؤلفههای کلیدی در سیاستهای پژوهشی دو منطقه و مقایسه نقاط اشتراک و افتراق آنها بوده است.
نتایج این بررسی نشان میدهد که هر دو منطقه در شش محور اصلی دارای رویکردهای مشابهی هستند؛ از جمله حمایت از پژوهشهای کاربردی، تشویق به همکاریهای بینالمللی، توانمندسازی محققان برجسته، پاسخگویی به نیازهای اجتماعی، تعامل با جامعه و تأکید بر تولید و انتشار مقالات علمی. این اشتراکات نشاندهنده جهتگیری مشترک در ارتقاء کیفیت علمی و افزایش تأثیرگذاری پژوهش در سطح جامعه است.
در عین حال، تفاوتهایی نیز در شش حوزه مهم مشاهده شده است؛ از جمله ساختار قانونی و مدیریتی، منابع مالی و حمایتی، پاسخگویی به حوزههای علمی خاص، فرآیند نظارت بر فعالیتهای پژوهشی، تمرکز بر نوآوری و فناوری، و بهرهگیری از رتبهبندیهای جهانی. این تفاوتها ریشه در نگرشهای فرهنگی، نظامهای تأمین مالی و معیارهای ارزیابی دارند که بر نحوه عملکرد نظامهای پژوهشی تأثیرگذار بودهاند.
به طور کلی انجام این پژوهش نشان داد که ارزیابی پژوهش، فراتر از یک ابزار سنجش، بهعنوان یک راهبرد کلان در جهت ارتقاء مرجعیت علمی، افزایش اعتبار بینالمللی و پویایی نظامهای علمی عمل میکند. همچنین، هر دو منطقه آمریکای شمالی و ایران با وجود تفاوتهای ساختاری، در مسیر بهبود مستمر کیفیت علمی و توسعه نظامهای پژوهشی، اهداف مشخص و قابل اندازهگیری را دنبال میکنند.
